عرصه های جدید پزشکی شخصی
درمانهای مبتنی بر جمعیت به طور کلی برای بشریت بسیار سودمند بودهاند. با این حال، هر فرد به دلیل عواملی مانند آرایش ژنتیکی و عوامل محیطی واکنش متفاوتی به یک دارو نشان میدهد. در راستای دستیابی به نتیجه مطلوب بالینی و درمانی، صنعت داروسازی تلاش های زیادی را برای تأمین نیازهای فردی بیمار انجام داده است.
درمانهای شخصیسازی شده، سفارشی هستند؛ این روشهای درمانی برای بیمارانی انجام میشود که به داروها و روشهای درمانی معمولی پاسخ نمیدهند. پزشکی شخصی از دادههای ژنتیکی و اپیژنتیک بیمار استفاده میکند. پروفایل ژنتیکی یک فرد به متخصصان کمک میکند تا تصمیم بهتری دربارهی نوع داروها یا درمان داشته باشند.
نقش فارماکوژنومیک و فارماکوژنتیک در پزشکی شخصی:
فارماکوژنومیک یک زمینه درمانی است که به شناسایی ژنهای موثر بر پاسخ دارو در بیمار کمک میکند. یافتههای این مطالعات باعث شناسایی ژنهایی شده است که عامل مستعد ابتلا به یک بیماری خاص هستند. فارماکوژنومیک میتواند در سرعت بخشیدن به روند درمان یک بیماری موثر باشد. به عنوان مثال، تغییرات ژنتیکی موجود در بیمار مبتلا به سرطان پستان را میتوان با یک آزمایش خون ساده شناسایی کرد، در نتیجه امکان انتخاب داروی مناسب، دوز و دفعات مصرف را فراهم میآورد. فارماکوژنتیک برای داروهای ضد سرطان و داروهای ضد انعقاد خون بصورت تجاری مورد استفاده قرار میگیرد.
با استفاده از فارماکوژنتیک و فارماکوژنومیک، واکنشهای متغیر دارو در هر بیمار با مشخصات ژنتیکی بیمار مرتبط میشود. با توجه به این دادهها، داروهای شخصی سازی شده برای درمان بیماریهای عفونی، سرطان، اختلال عملکرد مثانه، اختلالات زنان و زایمان، اختلالات عصبی و همچنین بیماریهای خود ایمنی در حال تولید است.
در سالهای اخیر سوابق خونی و متابولیکی به دلیل دقت خوب و قابلیت تحلیل برای توسعه پزشکی شخصی استفاده می شود. در آزمایشهای متابولیکی، طیف سنجی جرمی با حساسیت بالا انجام میشود که میتواند بیش از 10،000 متابولیت را با دقت بینظیر تشخیص دهد. سوابق خونی با تشخیص تغییر در جمعیت سلولها و مسیرهای ایمنی به درک پاسخ ایمنی بدن کمک میکند. از دادههای به دست آمده از این آزمایشها میتوان برای ساخت مدلهای قوی استفاده کرد که جزئیاتی از مکانیسم بیماری و عوامل خطرساز مرتبط با بیماری را ارائه میدهند.
رویکرد Theranostic:
Theranostic یا فارماکودیاگنوستیک شاخهای از پزشکی است که به طور مؤثر تستهای تشخیص مولکولی را با درمان هدفمند ترکیب میکند. این زمینه همچنین در ارائه خدمات پزشکی شخصیسازی شده نقش اساسی دارد؛ به عنوان مثال، در پزشکی هسته ای، روش theranostic شامل جفت شدن تصویربرداری تشخیصی و درمان با استفاده از مولکولهاییست که در دوزهای مختلف تجویز شده یا به طور متفاوتی نشاندار میشوند.
این رویکرد در حال حاضر میتواند پیشبینی کند که آیا مداخله برای بیمار مفید است یا خیر، این یک مزیت برای کودکان و افراد دارای نقص ایمنی محسوب میشود. theranostic میتواند به تخمین ایمنی و سمیت درمانهای هستهای هدفمند کمک کند. مطالعات نشان داده است که بیماران مبتلا به تومورهای عصبی و غدد درون ریز، حتی پس از بیش از 8 چرخه رادیوتراپی هیچ نشانهای از سمیت درجه 3 یا درجه 4 بروز ندادند.
چالشها و مزایای پزشکی شخصی:
صنعت داروسازی تولید داروهای شخصی شده را به عنوان یک عرصه با مزایا و چالشهای خاص خود میبیند. با انتخاب مولکولی جمعیت خاصی از بیماران، میتوان با انجام کارآزمایی بالینی (فاز سه) قوی و کوچکتر، زمان مورد نیاز برای تولید دارو را کاهش داد. با این حال برای تولید داروهای شخصی سازی شده چالشهای بسیاری وجود دارد.
اولین مسئله انتخاب یک جمعیت منحصر به فرد از بیماران است که به دلیل پیچیدگی بسیار روشهای تحلیلی و تشخیصی درگیر، هزینههای اولیه کشف و توسعه دارو را افزایش میدهد. در مرحلهی بعد، یافتن و هدف قرار دادن مولکول واسطهای صحیح که باعث ایجاد بیماری میشود، چالش برانگیز است.
در گذشته مسائل اخلاقی مطرح شده است، چرا که بسیاری از ارگانهای دولتی و دانشگاهها هنوز برای تعیین اختلالات / بیماریهای ژنتیکی و استفادهی آن در پزشکی شخصی، استانداردهای مشخصی ارائه ندادهاند.
نتیجه:
در عصر پزشکی ژنومی و مولکولی، توسعه پزشکی شخصی نه تنها دانشمندان، دانشگاهیان و صنعتگران بلکه بیماران را نیز درگیر میکند. رضایت بیمار با کنترل مؤثر بیماری و بهبود کیفیت زندگی همراه است. برای ایجاد اعتماد و هماهنگی با بیماران، باید اطلاعات حیاتی در مورد استراتژی درمانی با آنها به اشتراک گذاشته شود.
اگرچه پزشکی مرسوم همچنان جایگاه برجستهای در درمان و کنترل بیماری دارد اما داروهای شخصی، آیندهی امیدوارکننده ای را در ارائه "درمان صحیح برای بیمار مناسب در زمان مناسب" نشان میدهند.
منتشر شده در: www.news-medical.net
